Bądź szybszy od swych wierzycieli

Od ostatniej rewolucyjnej nowelizacji przepisów o upadłości konsumenckiej mija zaledwie rok, a tu wraz z 2016 rokiem weszły w życie następne zmiany. Zawdzięczamy to nowemu prawu restrukturyzacyjnemu – przy okazji jego uchwalenia ustawodawca dokonał wielu korekt w prawie upadłościowym, w tym kilku istotnych w zakresie upadłości konsumenckiej. Od 2016 roku upadłość konsumencką może ogłosić sąd również wbrew woli dłużnika. Według nowych przepisów bowiem wierzyciele mogą składać wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika, który był przedsiębiorcą, jeszcze przez rok od dnia wykreślenia jego działalności z właściwego rejestru. Do postępowania wszczętego na skutek wniosku wierzyciela będą miały zastosowanie przepisy o upadłości konsumenckiej. Odnosi się to także do dłużników, którzy byli wspólnikami osobowych spółek handlowych, oraz dłużników, którzy faktycznie prowadzili działalność gospodarczą pomimo niedopełnienia obowiązku jej zgłoszenia. Jest jeden warunek: od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.
Nowy straszak
Dotychczas decyzja o złożeniu wniosku i wszczęciu procedury oddłużeniowej leżała wyłącznie w gestii dłużnika. Biorąc pod uwagę fakt, że do ogłoszenia upadłości konsumenckiej nadal wystarczające będzie posiadanie choćby jednego długu, nowe uprawnienie wierzycieli szybko może się stać źródłem nadużyć z ich strony jako środek zastraszania dłużników. Nie trzeba tu dużej wyobraźni, aby przewidzieć, że banki i firmy windykacyjne w pismach kierowanych do dłużników, zaczną zawierać mniej lub bardziej zakamuflowane groźby wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości konsumenckiej i likwidację całego posiadanego majątku.
Co więcej, część dłużników ma realne powody do obaw przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez wierzyciela. W pewnych okolicznościach ogłoszenie upadłości na tej podstawie oznaczać będzie bowiem utratę całego majątku, przy jednoczesnym pozostaniu z niespłaconymi długami. Dotyczy to tych osób, które doprowadziły do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększyły jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, oraz tych, w stosunku do których zachodzi inna podstawa oddalenia wniosku, np. brak złożenia wcześniej wymaganego wniosku o ogłoszenie upadłości dla przedsiębiorców lub prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające dokonanie czynności prawnej z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli. W ich przypadku pomimo przeprowadzenia procedury upadłościowej nie nastąpi umorzenie zobowiązań niezaspokojonych w toku postępowania upadłościowego. Nie pomogą tu nawet tzw. względy słuszności czy względy humanitarne*, które w przypadku złożenia wniosku przez dłużnika dawały mu szansę na pełne oddłużenie.
Szybki wniosek o upadłość
Dobrą wiadomością dla byłych przedsiębiorców jest to, że od 2016 roku mogą składać wniosek o upadłość konsumencką już następnego dnia po zakończeniu i wyrejestrowaniu działalności gospodarczej (przedtem musieli odczekać rok). Teraz, gdy wniosek mogą też złożyć wierzyciele, byli przedsiębiorcy wręcz nie powinni ociągać się ze złożeniem wniosku. Dać się uprzedzić przez wierzyciela może oznaczać stratę szansy na pełne oddłużenie.
Z początkiem 2016 roku zmieniają się również zasady składania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Żeby uprościć i przyśpieszyć postępowanie, wprowadzono obowiązek składania wniosku na formularzu. Jeżeli się tego w ten sposób nie zrobi, oznaczać to będzie niespełnienie wymogów formalnych, co spowoduje wezwanie do ponownego złożenia wniosku, tym razem na formularzu, w terminie tygodniowym. A w tym czasie zawsze może nas uprzedzić wierzyciel.
WZGLĘDY SŁUSZNOŚCI – sąd bierze pod uwagę okoliczności zachowania nieakceptowanego przepisami. Np. ktoś nie złożył wcześniej wniosku o ogłoszenie upadłości, bo ciężko chory leżał nieprzytomny w szpitalu;
WZGLĘDY HUMANITARNE – sąd m.in. bada czy brak przeprowadzenia upadłości konsumenckiej nie będzie zbyt dotkliwy dla dłużnika. Np. na względy humanitarne może powołać się w podeszłym wieku chory dłużnik, któremu po zajęciu przez komornika emerytury brakuje na wykup niezbędnych do życia leków.
Artykuł pochodzi z nr 2/2016 Eurogospodarki