Władze Opola wydały najwięcej na zdrowie w przeliczeniu na mieszkańca, za nim uplasował się Chorzów. Białystok najlepiej dba o edukację mieszkańców, Sopot o środowisko naturalne, a w Warszawie żyje się ogólnie najzdrowiej, mimo że nie stanęło na podium w żadnej z badanych kategorii. Jest nowy Indeks Miast Zdrowia, w którym porównano ich 66 – tych na prawach powiatu.
„Sprawdziliśmy, które z 66 miast na prawach powiatu zapewniają najlepsze warunki do życia. Obszar programów zdrowotnych był jednym z ośmiu, które braliśmy pod uwagę. Łącznie przeanalizowaliśmy ponad 60 wskaźników na 8 różnych obszarach: zdrowie, ludność – pokolenia, tu widać ryzyka zgonu z rożnych przyczyn, usługi komunalne i społeczne, edukacja, mieszkalnictwo, środowisko, infrastruktura i przestrzeń – tłumaczy Agnieszka Chłoń-Dominczak, prof. SGH, prorektorka ds. nauki Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. – Tworząc Indeks Zdrowych Miast, zadaliśmy sobie pytania: co oznacza termin zdrowe miasto, jakie są główne obszary, w których miasta mogą i podejmują działania, aby poprawić jakość życia, a zarazem zdrowia mieszkańców. Te analizy pozwoliły nam ocenić, które miasta w Polsce oferują mieszkańcom najszerszy dostęp do programów zdrowotnych” – dodaje ekspertka.
Warto przy tym pamiętać, że – nie tylko w Polsce – na to, jak zdrowe jest społeczeństwo, wpływa bardzo wiele czynników. Istotnym determinantem zdrowia jest na przykład poziom wykształcenia – im wyższe – tym lepsze zdrowie.
Brak jednoznacznego lidera
Okazało się, że niektóre miasta są liderami w jednym z obszarów, inne w zupełnie innych. Indeks pokazał bardzo patchworkowy obraz.
„Nie ma lidera, który wybija się we wszystkich obszarach. Wprawdzie Warszawa nie była liderem w żadnej kategorii, ale w sumie wypadła najlepiej. To pokazuje, jak ważne jest, żeby w równomierny sposób prowadzić działania wpływające na zdrowie mieszkańców miast. Skupiliśmy się na tym, co miasta robią w różnych obszarach, które mogą wpływać na zdrowsze życie mieszkańców. Trudno nam było porównywać choćby sieć szpitali, czy liczbę lekarzy przypadającą na mieszkańca, bo to zależy od tego, jaką funkcję miasto pełni w obszarze zdrowia. W Warszawie, Łodzi mamy bardzo mocno wyspecjalizowane centra zdrowia, które oferują usługi nie tylko dla mieszkańców tych miast, ale dla całej Polski. Po różnych analizach zespół doszedł do wniosku, że skupimy się na programach zdrowotnych” – tłumaczy prof. Chłoń-Domińczak.
Liderzy poszczególnych kategorii:
- W kategorii Zdrowie liderem zostało Opole.
- W kategoriach: Ludność i Pokolenia oraz Usługi Społeczne i Komunalne zwyciężył Rzeszów.
- W kategorii Edukacja liderem okazał się Białystok.
- W kategorii Mieszkalnictwo najlepsze są Gliwice.
- Miano lidera w kategorii Środowisko trafiło do Sopotu.
- W kategorii Infrastruktura zwyciężył Nowy Sącz.
- W kategorii Przestrzeń najlepszy wskaźnik osiągnęło Świnoujście.
Co brano pod uwagę?
Analizie poddanych zostało ponad 2,5 tys. programów polityki zdrowotnej i działań w ramach Narodowego Programu Zdrowia, które pogrupowano na ponad 20 kategorii tematycznych. Żeby opracować ranking, wybrano dwa czynniki – liczbę programów i działań prozdrowotnych realizowanych przez poszczególne miasta oraz ich średni koszt realizacji w przeliczeniu na mieszkańca.
„Nie badaliśmy związków przyczynowo skutkowych, czyli jak faktycznie pieniądze, które miasta wydają na programy prozdrowotne przekładają się na zdrowie mieszkańców. Badaliśmy miasta na prawach powiatu, co wynikało z faktu, że korzystaliśmy z informacji dostępnych w Banku Danych Lokalnych GUS. Posiłkowaliśmy się Agencją Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Korzystaliśmy też z danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Przy doborze obszarów i wskaźników bazowaliśmy na doświadczeniu eksperckim, a także dobrych praktykach międzynarodowych” – wyjaśnia Agnieszka Chłoń-Domińczak.
W 2021 r. to Opole okazało się liderem pod względem liczby programów zdrowotnych i kwoty przeznaczonej z budżetu na te programy przypadającej na jednego mieszkańca.
„Opole akurat pod kątem programów zdrowotnych było najlepsze, ale nie znalazło się na podium miast, które łącznie stwarzają warunki najlepsze dla mieszkańców” – wylicza prof. Chłoń-Domińczak.
Wśród kategorii programów przeanalizowanych w ramach obszaru Zdrowie uwzględniono m.in. programy przeciwdziałające rozwojowi chorób układu krążenia, przeciwdziałanie wadom postawy, działania ograniczające choroby układu oddechowego, ale także działania wspomagające poprawę prokreacji.
Obecnie około 60 proc. populacji w Polsce mieszka w miastach, a proces urbanizacji postępuje.
Z indeksu wynika, że:
- Warszawa wprowadziła aż 359 programów polityki zdrowotnej, średnia badanych miast wyniosła 42. Jednak najwięcej na zdrowie w przeliczeniu na mieszkańca wydały władze Opola i Chorzowa.
- Blisko ¼ powierzchni Chorzowa i Olsztyna to tereny zielone.
- Sopot wspiera aktywność fizyczną. Na 100 tys. ludzi przypada prawie 189 obiektów sportowych. Średnia dla Polski wyniosła 19,7.
- Leszno to miasto przyjazne rowerzystom. Na 100 km2 przypada tam 186,4 km dróg rowerowych, a średnia z wszystkich miast wyniosła 74,1 km.
Czym jest Indeks Zdrowych Miast?
Jest to narzędzie, które szeroko obrazuje, jak miasta podchodzą do kluczowych kwestii związanych ze zdrowiem swoich mieszkańców. Wskazuje, które samorządy inwestują w tworzenie zrównoważonej przestrzeni miejskiej, edukację, środowisko i inne ważne dla rozwoju jednostek aspekty. W tym celu, w ramach indeksu dokładnej analizie poddane zostały m.in.: realizowane programy zdrowia publicznego, umieralność na wybrane choroby cywilizacyjne, powierzchnia terenów zielonych czy też jakość powietrza.
Zgodnie z ogólnym zestawieniem Indeksu Zdrowych Miast 2022, Warszawa jest najzdrowszym miastem w Polsce. Obok niej na podium znalazły się Opole i Chorzów.
Naukowcy zaangażowani w projekt chcieliby rozwijać indeks przez kolejne lata. Z pierwszą edycją badania starają się dotrzeć do włodarzy miast. Odbył się już pierwszy webinar, z udziałem przedstawicieli miast. Planują także przeprowadzenie ankiety wśród mieszkańców miast, żeby w bezpośrednich pytaniach dowiedzieć się więcej, co miasta robią dla mieszkańców. Bo poza programami prozdrowotnymi zarejestrowanymi w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, niektóre miasta prowadzą szereg innych działań.
„Mamy nadzieję, że Indeks posłuży w rekomendowaniu działań, dobrych praktyk, aby były rozpowszechniane w miastach. Otrzymaliśmy szereg uwag od miast, które pozwolą nam na udoskonalenie indeksu” – mówi Agnieszka Chłoń-Domińczak.
Twórcami indeksu są: Grupa LUX MED, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie oraz Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
Pełne zestawienia w Raporcie Indeks Zdrowych Miast
Źródło: Informacje prasowe dotyczące Indeksu Zdrowych Miast. Zdjęcie ilustracyjne – fot. Shutterstock.
